Wyciąg ze sprawozdania z sesji Międzynarodowej Szkoły Humanistycznej

Pogranicze białorusko-rosyjskie: historia, kultura, język
Warszawa-Horki, czerwiec-lipiec 2004

Warszawa 20-28 czerwca 2004

Otwarcie sesji
01	02	03

Towarzyskie spotkanie inauguracyjne.
04	05	07	08

Przygotowanie sesji wspólnie z organizatorami białoruskimi, od lewej: Kierownik Sesji prof. dr hab. Elzbieta Smułkowa, prof. Uladzimir Majsiejewicz Liuszyc z Akademii Rolniczej w Horkach, Rektor Akademii Rolniczej w Horkach Alaksandar Rymawicz Cyhanou, prof. Jerzy Axer

Sesja MSH Ośrodka Badań nad tradycją antyczną prowadzona przez prof. dr hab. Elżbietę Smułkową przy współpracy z Akademią rolniczą w Horkach była czwartym spotkaniem w ramach pięcioletniego programu Białoruś i jej pogranicza: historia, kultura, język, organizowanym dla młodych badaczy problematyki pograniczy etnokulturowych.

U podstaw organizacji sesji leżało przekonanie, że w badaniu pogranicza niezbędne jest podejście interdyscyplinarne. Nadrzędnym celem jest wspólne opracowanie metody badawczej dla interdyscyplinarnego i międzynarodowego zespołu badaczy i jej praktyczne sprawdzenie. Temu celowi służą m. pn. praktyczne badania terenowe. Można chyba powiedzieć, że po tegorocznej sesji jesteśmy bliżej tego celu, aniżeli rok czy dwa lata wcześniej. Pracowała ze sobą grupa ludzi żywo zainteresowanych kontynuacją pracy nad stworzeniem takiej metody. Dotyczy to zarówno słuchaczy, jak i części wykładowców.

Słuchacze: 29 osób (siedemnastu z Białorusi, ośmiu z Polski, dwóch z Rosji, jeden z Czech, jeden z Ukrainy oraz 3 wolnych słuchaczy w części warszawskiej) reprezentowali różne środowiska i różne specjalności - historię, lingwistykę, etnologię i socjologię.

W Warszawie i Horkach uczestnicy słuchali wykładów, połączonych z dyskusją, poświęconych problematyce badanego obszaru i przygotowujących do prowadzenia badań terenowych.

Ważną częścią programu warszawskiego stał się okrągły stół, poświęcony zagadnieniu trasianki w Białorusi i surżyka w Ukrainie z udziałem autorów petersburskiego projektu Nowe języki nowych państw - zjawiska kontaktu językowego języków bliskopokrewnych na postsowieckiej przestrzeni, a także zaproszonych wykładowców z Białorusi. Bardzo żywa dyskusja potwierdziła aktualność przedstawionego zagadnienia i konieczność dalszej pracy nad nim. W części horeckiej najżywszą reakcję wywołał wykład Haliny Nieczajewej - dyrektorki Muzeum Twórczości Ludowej w Wiatce obwodu homelskiego, która przedstawiła dużą kolekcję ręczników z własnego muzeum oraz zademonstrowała strój regionalny na jednej z uczestniczek. Wykład spotkał się z ogromnym aplauzem.


Horki 29 czerwca - 10 lipca 2004
Zdjęcia: Maryja Łucewicz

Wykład Haliny Ryhorauny Niaczajewaj, dyr. Muzeum Twórczości Ludowej w Wiatce obwodu homelskiego

Najważniejszym składnikiem każdej sesji Pogranicze są badania terenowe, prowadzone w czterech grupach. Początkowo w rekonesansowych zespołach interdyscyplinarnych, potem w bardziej wyspecjalizowanych grupach problemowych:
- dr Iryna Budźko kierowała grupą socjolingwistyczną, badającą zakres funkcji komunikacyjnych języków współwystępujących i obecny stan zachowania gwary;
- dr Anna Engelking - Procesy kolektywizacji i sowietyzacji wobec tradycyjnych wartości wioski;
- dr Volha Łabaczeuskaja - Stan tradycyjnej kultury materialnej i duchowej na Podnieprzu;
- dr hab. Aleś Smalanczuk Wschodnia Białoruś w okresie drugiej wojny światowej.

Poszczególne grupy przeprowadziły intensywną i owocną pracę badawczą: zbadano ponad 50 wsi, przeprowadzono wywiady z około 255 rozmówcami. Grupa pod kierownictwem dr Volhi Łabaczeuskaj zebrała we wsiach tkane przedmioty kultury materialnej (spódnice, koszule regionalne, obrusy, ruczniki (ręczniki)) - razem ok. 15, które przekazała podczas uroczystego zakończenia sesji do Muzeum historyczno-etnograficznego w Horkach.

Badania terenowe - my i nasi rozmówcy

Szkolne Muzeum w Horach, dyr. Raisa Leanidauna Mironczykawa		Zdjęcie: Iryna Alunina	Zdjęcie: Iryna Alunina

Na zakończenie poszczególne grupy przedstawiły zebranym słuchaczom i zaproszonym gościom wstępne rezultaty badań.
Sesja uzyskała wysoką ocenę merytoryczną uczestników, którzy twierdzą, że otrzymali wiedzę i narzędzia do samodzielnej pracy.
Wnioski z licznych dyskusji roboczych z pewnością przyczynią się do opracowania interdyscyplinarnych metod pracy na pograniczu.

Sprawozdanie grup badawczych z pracy terenowej, rozdanie dyplomów i zamknięcie sesji

	Zdjęcie: Stanislaw Kisielow